സംസാരത്തിലും പ്രവൃത്തികളിലും മനോഭാവങ്ങളിലുമുള്ള സ്വന്തം ബല ഹീനതകള്‍ മറ്റൊരാളെപ്പോലെ ആത്മവിമര്‍ശനത്തോടെ നോക്കിക്കാണുവാനുള്ള കഴിവ് അഭിനന്ദനാര്‍ഹമായ സവിശേഷ സിദ്ധിയാണ്. പലര്‍ക്കും ഈ കഴിവില്ലാത്തതുകൊണ്ട് സ്വയം തിരുത്തുവാനും തെറ്റുകള്‍ മറ്റുള്ളവര്‍ ചൂണ്ടി കാണിച്ചാലും അംഗീകരിക്കാനും കഴിയാറില്ല.
ആത്മവിമര്‍ശനം നല്ലതാണെങ്കിലും അമിതമായാല്‍ പ്രശ്നമാണ്. ജീവിതത്തില്‍ അപ്രായോഗിക ലക്ഷ്യങ്ങള്‍ ആഗ്രഹിക്കയും അതെത്തിപ്പിടിക്കാന്‍ കഴിയാതെ വരുകയും ചെയ്യുമ്പോള്‍ ചിലരുടെ മനസ്സ് സ്വയം കുറ്റപ്പെടുത്തുകയും ആത്മപീഢനം നടത്തുകയും ചെയ്യുമെന്നാണ് സ്വഭാവശാസ്ത്രജ്ഞനായ ഗോളാന്‍ സാഹറിന്‍റെ അഭിപ്രായം. താനൊരു പരാജയമാണെന്ന ചിന്താഗതി, അപകര്‍ഷതാബോധം, അശുഭാപ്തിവിശ്വാസം, വ്യക്തിബന്ധങ്ങളിലെ തകര്‍ച്ച, വിഷാദം തുടങ്ങിയ പല മാനസിക പ്രതിസന്ധികള്‍ക്കും യ അമിത ആത്മവിമര്‍ശനം കാരണമാകും.
മാനസീകാരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങളുണ്ടാക്കുന്ന അമിത ആത്മവിമര്‍ശന സ്വഭാവം നിയന്ത്രിക്കാന്‍ ചില കാര്യങ്ങള്‍ ശ്രദ്ധിക്കുന്നത് നല്ലതാണ്:
ആത്മവിശ്വാസം തകര്‍ക്കുന്ന നമ്മിലെ څഇന്നര്‍ ക്രിട്ടിക്കിچനെ തിരിച്ചറിയണം. പ്രതിസന്ധികളില്‍ സ്വയം കുറ്റപ്പെടുത്തുന്ന മനസ്സിന്‍റെ പ്രവണതയെ ആത്മാവ ബോധത്തോടെ വിലയിരുത്തണം. പരാജയങ്ങളില്‍ മനസ്സിന്‍റെ അതിശയോക്തിപരമായ വിമര്‍ശനങ്ങളില്‍ വലിയ കാര്യമില്ലെന്ന څകൗണ്ടര്‍ ചിന്തچ അമിത ആത്മ വിമര്‍ശനത്തിന്‍റെ തിരകളെ ശാന്തമാക്കും.
ആകാശത്തെ ആലിപ്പഴം പറിക്കാന്‍ എടുത്തുചാടി ചിറകു തളര്‍ന്നു വീഴുമ്പോള്‍ ഇന്നര്‍ ക്രിട്ടിക് കുറ്റപ്പെടുത്തും - കഴിവില്ല, പ്രാപ്തിയില്ല, അസമര്‍ത്ഥനാണ് എന്നൊക്കെ. ചില അപ്രായോഗിക ലക്ഷ്യങ്ങള്‍ക്കുവേണ്ടിയുള്ള പരിശ്രമം പരാജയപ്പെടുമ്പോള്‍, പ്രായോഗിക ഗോള്‍ സെറ്റുചെയ്ത് മുന്നേറണം. അപ്പോള്‍ എറിഞ്ഞുവീഴ്ത്തുന്ന ഇന്നര്‍ക്രിട്ടിക് സൈലന്‍റാകും.
അമിത വിമര്‍ശകരും പീഢകരുമായ മാതാപിതാക്കളുടെയും അദ്ധ്യാപകരുടെയും എംബ്ലോയറുടേയുമൊക്കെ മാനസിക പീഢനമേല്‍ക്കുന്ന ദുര്‍ബ്ബലവ്യക്തിത്വ ശൈലിക്കാര്‍ ആത്മവിശ്വാസം കുറഞ്ഞവരും പെട്ടെന്നു മുറിവേല്‍ക്കുന്നവരുമാകാറുണ്ട്. നിങ്ങളുടെ സമര്‍പ്പണജോലിക്ക് അധികാരികള്‍ അഭിനന്ദനം തരുന്നില്ലെങ്കില്‍, ഇന്നര്‍ക്രിട്ടിക് അതൃപ്തി പ്രകടിപ്പിക്കുകയാണെങ്കില്‍, നിങ്ങള്‍ നിങ്ങളെ സ്വയം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കണം. എന്‍റെ ജീവിതം ദൈവത്തിന്‍റെ ദാനമാണ് ആരുടെയും ഔദാര്യമൊന്നുമല്ല, എനിക്കുംകൂടി അവകാശപ്പെട്ടതാണീ ലോകം, ജീവിത ക്യാന്‍വാസില്‍ മിഴിവുറ്റ എന്‍റെ സ്വപ്നങ്ങള്‍ക്ക് ചായം തേയ്ക്കാനും ആസ്വദിക്കാനും എനിക്കും കഴിയുമെന്നുള്ള ആത്മനിര്‍ദ്ദേശം (മൗീേ ൗഴെഴലശെേീി) നാം നമുക്കു നല്‍കുമ്പോള്‍ മനസിലെ സിനിക്ക് ക്രിട്ടിക് നിശ്ശബ്ദനാകും.
ആത്മനിന്ദ അതിരു കടക്കുമ്പോള്‍ സൂക്ഷിക്കണം. മനസ്സിന്‍റെ പ്രതിരോധനിരകള്‍ തകരാനും വിഷാദമേഘാവൃതമായ മനസ്സില്‍ നിരാശയുടെ മരവിപ്പു പരക്കാനും നിര്‍വ്വികാരതയും നിസ്സഹായതാബോധവും വര്‍ദ്ധിക്കാനുമൊക്കെയുള്ള അപകട സാധ്യതകളുണ്ട്. പാപിയാണ്, പരാജിതനാണ്, എല്ലാവരാലും വെറുക്കപ്പെട്ടവളാണ്, ജീവിക്കുന്നതില്‍ അര്‍ത്ഥമില്ല എന്നൊക്കെയുള്ള നിഷേധ ചിന്തകളുടെ വേലിയേറ്റങ്ങള്‍ അടിസ്ഥാനമിളക്കാനും അരുതായ്മകളിലേക്കു ചുവടുവയ്ക്കാനുമൊക്കെ പ്രേരണ ഉണ്ടാക്കും. ഇത്തരം സാഹചര്യങ്ങളില്‍ വിശ്വസ്ത സുഹൃത്തുക്കളും കുടുംബാംഗ ങ്ങളുമായി മനസ്സു പങ്കിടാന്‍ അവസരമുണ്ടാക്കണം. പ്രതിസന്ധി തുടരുകയാണെങ്കില്‍ മാനസികാരോഗ്യ വിദഗ്ദ്ധരുടെ സഹായം തേടണം.
ലോകം മുഴുവന്‍ വെറുത്താലും ഇന്നര്‍ക്രിട്ടിക് തള്ളിപ്പറഞ്ഞാലും നിങ്ങളെ കൈവിടാത്ത നിത്യചൈതന്യമായ ഈശ്വരനില്‍ മനസ്സിനെ ഉറപ്പിച്ച്, ഇന്നര്‍ ക്രിട്ടിക്കിനെ മൈന്‍റ് ചെയ്യാതെ സുധീരമായി മുന്നേറണം.
